Mắt bị khô rát là tình trạng thường gặp ở nhiều đối tượng, đặc biệt là người làm việc nhiều trước màn hình máy tính, người lớn tuổi hoặc sống trong môi trường khô hanh, ô nhiễm. Đây không chỉ là biểu hiện thoáng qua mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều vấn đề sức khỏe về mắt nếu không được điều trị kịp thời. Vậy nguyên nhân gây khô rát mắt là gì, cách điều trị ra sao và làm thế nào để phòng ngừa hiệu quả? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn.
Mắt bị khô rát là tình trạng phổ biến
Mắt khô rát là gì ?
Mắt khô rát là tình trạng thường xảy ra khi lớp phim nước mắt – cấu trúc gồm ba lớp (lớp dầu, lớp nước và lớp nhầy) – bị mất cân bằng hoặc hoạt động không hiệu quả. Mỗi lớp trong phim nước mắt đóng vai trò riêng biệt: lớp dầu hạn chế sự bốc hơi, lớp nước làm sạch bụi bẩn và cung cấp oxy cho giác mạc, còn lớp nhầy có tác dụng làm phẳng và giữ lớp nước mắt bám dính đều trên bề mặt mắt.
Khi một trong ba lớp này gặp trục trặc, đặc biệt là khi lượng nước mắt tiết ra không đủ hoặc bay hơi quá nhanh, đôi mắt sẽ không còn được bôi trơn đầy đủ, dẫn đến cảm giác khô rát, khó chịu. Điều này thường gặp khi ngồi lâu trong phòng điều hòa, đi ngoài trời gió, làm việc lâu với màn hình máy tính, hoặc di chuyển bằng máy bay.
Một trong những biểu hiện phổ biến của khô mắt là viêm giác mạc thể câm (Keratoconjunctivitis Sicca), xảy ra khi lớp nước trong phim nước mắt bị suy giảm nghiêm trọng. Người mắc phải có thể thấy cộm như có dị vật trong mắt, nóng rát, đỏ mắt, nhìn mờ hoặc thậm chí là chảy nước mắt liên tục. Nếu tình trạng này kéo dài mà không được điều trị đúng cách, có thể dẫn đến tổn thương giác mạc và ảnh hưởng đến thị lực.
Nguyên nhân gây ra tình trạng mắt khô rát
Mắt bị khô rát có thể đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau
Tình trạng khô rát mắt có thể khởi phát do nhiều yếu tố, bao gồm:
Tuổi tác
Theo thời gian, quá trình lão hóa tự nhiên khiến hoạt động sản xuất nước mắt suy giảm. Những protein tham gia vào việc hình thành màng phim nước mắt yếu đi, khiến cho mắt không còn được bôi trơn đầy đủ. Do đó, khô mắt là tình trạng thường gặp ở người từ 65 tuổi trở lên.
Yếu tố giới tính
Phụ nữ dễ gặp phải tình trạng khô mắt hơn nam giới, đặc biệt là trong các giai đoạn có sự biến động hormone như thai kỳ, mãn kinh hoặc khi sử dụng thuốc tránh thai.
Tác dụng phụ của thuốc
Một số loại thuốc toàn thân có thể ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng tiết nước mắt, chẳng hạn như: isotretinoin (trị mụn), thuốc chống dị ứng, thuốc an thần, thuốc lợi tiểu, thuốc hạ áp, NSAIDs (thuốc kháng viêm không steroid), và nhiều loại thuốc khác. Bên cạnh đó, lạm dụng thuốc nhỏ mắt không theo chỉ định cũng là nguyên nhân đáng lưu ý.
Bệnh lý toàn thân và tại mắt
Những bệnh mãn tính như tiểu đường, viêm khớp dạng thấp, rối loạn tuyến giáp,... có thể dẫn tới hội chứng khô mắt. Ngoài ra, viêm mi mắt, rối loạn cấu trúc mi (như lật mi hoặc hở mi) cũng ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng điều tiết nước mắt.
Tác động từ môi trường và công việc
Tiếp xúc nhiều với khói bụi, không khí khô, gió mạnh hoặc làm việc lâu trong môi trường điều hòa có thể khiến nước mắt bay hơi nhanh chóng. Việc dùng máy tính, điện thoại trong thời gian dài mà không nghỉ hoặc không chớp mắt đủ cũng làm tăng nguy cơ khô mắt.
Các yếu tố khác góp phần
- Thiếu lớp lipid trong phim nước mắt dẫn đến sự bốc hơi nhanh.
- Thời gian tập trung nhìn lâu như khi lái xe, đọc sách, làm việc với thiết bị điện tử.
- Mất nước trong cơ thể.
- Can thiệp phẫu thuật như LASIK, Phaco,... có thể ảnh hưởng đến sự tiết nước mắt trong giai đoạn phục hồi.
Cách khắc phục và phòng ngừa tình trạng mắt khô rát
Để tốt cho mắt nên bổ sung các loại thực phẩm giàu omega 3
Biện pháp khắc phục khô mắt
Tình trạng khô mắt được xem là hội chứng mãn tính và thường không thể chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, việc điều trị đúng cách có thể giúp cải thiện đáng kể cảm giác khó chịu và duy trì thị lực ổn định. Một số phương pháp điều trị phổ biến gồm:
- Bổ sung nước mắt nhân tạo: Với các trường hợp nhẹ, nhỏ nước mắt nhân tạo không chứa chất bảo quản có thể cải thiện tình trạng. Trường hợp nặng hơn cần phối hợp thêm các phương pháp điều trị chuyên sâu.
- Ngăn nước mắt thoát ra: Một số phương pháp như đặt nút bịt điểm lệ bằng silicon hoặc can thiệp phẫu thuật đóng điểm lệ giúp giữ lại nước mắt tự nhiên trên bề mặt mắt lâu hơn.
- Kích thích tăng tiết nước mắt: Có thể dùng thuốc tra mắt kê đơn hoặc bổ sung axit béo Omega-3 từ thực phẩm để cải thiện hoạt động tuyến lệ.
- Chữa viêm mi mắt và kết mạc: Bác sĩ có thể chỉ định thuốc mỡ kháng sinh hoặc thuốc nhỏ mắt chống viêm. Bên cạnh đó, chườm ấm, rửa mi và massage nhẹ giúp giảm triệu chứng.
- Thay đổi thói quen: Thực hiện chớp mắt đều (12–18 lần/phút), đeo kính bảo vệ khi ra ngoài, tránh tiếp xúc với khói bụi, khô gió hoặc ánh sáng gay gắt. Cũng cần hạn chế gió trực tiếp từ máy lạnh, máy sấy, quạt...
- Chế độ sinh hoạt: Ngủ đủ 7–8 giờ mỗi đêm, không thức khuya, uống đủ nước (2 lít/ngày) và tránh hút thuốc.
- Dinh dưỡng hợp lý: Ăn nhiều cá béo, rau củ màu cam đỏ (giàu beta-carotene), các loại hạt giàu Omega-3, cùng thực phẩm chứa nhiều chất chống oxy hóa như vitamin A, E, C, lutein, kẽm,...
Ngoài ra, trong các trường hợp khô mắt do bốc hơi nhiều, bác sĩ có thể chỉ định điều trị phối hợp với thuốc kháng sinh hoặc thuốc chống viêm như doxycycline, cyclosporin hoặc thuốc đặc trị bệnh viêm bờ mi – giúp giảm nhanh triệu chứng.
Phòng ngừa khô mắt hiệu quả
Nếu mắt có dấu hiệu bất thường hãy đi khám ngay
Khô mắt nếu không được can thiệp sớm sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến thị lực và chất lượng cuộc sống. Dưới đây là một số cách giúp bạn phòng tránh tình trạng này:
- Tránh tiếp xúc với khói thuốc và môi trường gió, bụi bằng cách đeo kính bảo hộ khi ra ngoài.
- Sử dụng máy tạo ẩm trong phòng điều hòa, nhất là trong mùa hanh khô.
- Hạn chế sử dụng kính áp tròng trong thời gian dài.
- Luôn nhớ chớp mắt thường xuyên khi đọc sách, làm việc với máy tính hoặc điện thoại.
- Bổ sung thực phẩm tốt cho mắt vào chế độ ăn hàng ngày như cá hồi, hạt óc chó, cà rốt, bí đỏ,...
- Ngủ đủ giấc, tránh thức khuya để mắt được nghỉ ngơi và tái tạo.
- Uống nhiều nước mỗi ngày để duy trì độ ẩm cho cơ thể và mắt.
- Khám mắt định kỳ 6 tháng/lần để phát hiện sớm bất kỳ bất thường nào và xử lý kịp thời.
Câu hỏi thường gặp
Khi đôi mắt phải tập trung trong thời gian dài, lượng nước mắt hỗ trợ điều tiết sẽ giảm sút
Mắt khô rát có nguy hiểm không?
Mắt khô rát thường không nguy hiểm ngay lập tức nhưng nếu không được điều trị, có thể dẫn đến tổn thương giác mạc, viêm nhiễm hoặc suy giảm thị lực. Việc phát hiện và chăm sóc sớm sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng về lâu dài.
Làm thế nào để giảm nhanh tình trạng mắt khô?
Bạn có thể nhỏ nước mắt nhân tạo, chườm ấm vùng mí mắt, nghỉ ngơi mắt sau mỗi 20 phút làm việc với màn hình. Đồng thời, đeo kính khi ra ngoài để tránh gió bụi và duy trì chế độ ăn uống đầy đủ vitamin A, Omega-3.
Khi nào cần đi khám bác sĩ vì khô mắt?
Bạn nên đi khám nếu mắt khô kéo dài không cải thiện sau khi dùng nước mắt nhân tạo, kèm theo cảm giác đau, mờ mắt, chảy nước mắt liên tục hoặc có biểu hiện viêm, nóng đỏ quanh mắt.
Mắt bị khô rát tuy không nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại gây ảnh hưởng không nhỏ đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống hằng ngày. Việc hiểu đúng nguyên nhân, có phương pháp điều trị phù hợp và chủ động phòng ngừa sẽ giúp bạn bảo vệ thị lực một cách hiệu quả. Đừng quên khám mắt định kỳ và xây dựng lối sống lành mạnh để đôi mắt luôn sáng khỏe, tinh anh mỗi ngày. Cùng xem thêm nhiều chủ đề khác tại Noguchi Việt Nam.
Sản phẩm bạn có thể quan tâm:
