Bệnh Alzheimer là một dạng sa sút trí tuệ phổ biến, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến trí nhớ, khả năng tư duy và hành vi của người bệnh. Nhiều người thắc mắc bệnh Alzheimer có di truyền không và liệu nguy cơ mắc bệnh có thể truyền từ cha mẹ sang con hay không. Việc hiểu rõ mối liên hệ giữa di truyền và Alzheimer giúp chúng ta chủ động hơn trong việc phòng ngừa, phát hiện sớm và chăm sóc sức khỏe não bộ hiệu quả.
Bệnh alzheimer có di truyền không?
Bệnh Alzheimer có di truyền không?
Bệnh Alzheimer là chứng thoái hóa não bộ gây suy giảm trí nhớ và tư duy, là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến chứng mất trí nhớ, ảnh hưởng hàng triệu người trên toàn cầu.
Nhiều người băn khoăn bệnh Alzheimer có di truyền không. Câu trả lời là có khả năng, tuy nhiên yếu tố di truyền không phải là nguyên nhân duy nhất quyết định nguy cơ mắc bệnh.
Các kiểu gen liên quan
Dù có nhiều giả thuyết về nguyên nhân gây bệnh Alzheimer, nhưng một trong những giả thuyết được các nhà khoa học đánh giá cao chính là yếu tố di truyền, giúp lý giải phần nào căn nguyên của bệnh.
Theo các nghiên cứu, có hai nhóm gen ảnh hưởng đến khả năng mắc Alzheimer: gen nguy cơ và gen xác định. Đây là cơ sở quan trọng cho mối liên hệ giữa di truyền và bệnh lý, đồng thời mở ra hướng mới trong phòng ngừa và điều trị bệnh.
Gen nguy cơ
Nhóm gen này làm tăng khả năng mắc Alzheimer nhưng không đảm bảo người mang gen sẽ phát bệnh. Một số gen thường gặp gồm APOE-e4, APOE-e3 và APOE-e2. Trong đó, người mang APOE-e4 có nguy cơ cao hơn và thường khởi phát triệu chứng sớm hơn bình thường.
Gen xác định
Đây là nhóm gen hiếm gặp, nhưng nếu mang gen này, người đó gần như chắc chắn sẽ mắc Alzheimer. Các gen xác định có tác động trực tiếp đến quá trình tạo beta amyloid, loại protein tích tụ trong não và gây tổn thương tế bào thần kinh.
Các kiểu gen liên quan
Di truyền và nguy cơ mắc bệnh Alzheimer
Nếu trong gia đình có cha mẹ hoặc anh chị em ruột mắc bệnh Alzheimer, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn so với người bình thường. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa rằng tất cả những người có yếu tố di truyền đều sẽ phát triển bệnh.
Ngược lại, vẫn có nhiều người không có tiền sử gia đình nhưng vẫn có thể mắc Alzheimer do tác động của các yếu tố khác như tuổi tác, môi trường sống, chế độ dinh dưỡng, hay bệnh lý nền.
Các yếu tố nguy cơ khác gây bệnh Alzheimer
Sau khi tìm hiểu bệnh Alzheimer có di truyền không, có thể thấy ngoài yếu tố di truyền, còn rất nhiều yếu tố khác góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh, bao gồm:
Tuổi tác
Sự lão hóa tự nhiên của tế bào thần kinh là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến Alzheimer. Nguy cơ mắc bệnh tăng đáng kể theo độ tuổi, đặc biệt là sau 65 tuổi. Tuy nhiên, người trẻ vẫn có thể mắc bệnh nếu chịu tác động của nhiều yếu tố khác.
Giới tính
Các nghiên cứu cho thấy phụ nữ có tỷ lệ mắc bệnh Alzheimer cao hơn nam giới. Nguyên nhân chính là do sự suy giảm estrogen – hormone giúp bảo vệ tế bào thần kinh. Khi estrogen giảm, não bộ trở nên dễ tổn thương hơn, đặc biệt trong giai đoạn mãn kinh.
Chấn thương sọ não
Những người từng bị chấn thương sọ não có nguy cơ mắc Alzheimer cao hơn. Sau chấn thương, não bộ thường tiết ra nhiều beta amyloid – loại protein gây tích tụ mảng bám amyloid, đặc trưng của bệnh Alzheimer.
Lối sống không lành mạnh
Một số thói quen sinh hoạt không khoa học làm tăng đáng kể nguy cơ mắc Alzheimer, chẳng hạn như:
- Hút thuốc lá
- Sử dụng rượu bia, ma túy hoặc chất kích thích
- Chế độ ăn uống thiếu dưỡng chất
- Thiếu ngủ, ngủ không sâu giấc
- Ít vận động thể chất
- Căng thẳng kéo dài do áp lực công việc và cuộc sống
- Thiếu máu não hoặc thiếu oxy lên não
Các yếu tố nguy cơ khác gây bệnh Alzheimer
Bệnh Alzheimer có thể phòng ngừa được không?
Dù bệnh Alzheimer có di truyền hay không, các chuyên gia y tế vẫn khuyến cáo mọi người nên chủ động phòng ngừa sớm. Mục tiêu chính là giữ cho cơ thể và não bộ luôn khỏe mạnh, từ đó giảm nguy cơ suy giảm trí nhớ và mắc bệnh Alzheimer. Dưới đây là những biện pháp giúp phòng ngừa hiệu quả:
Duy trì hoạt động trí não linh hoạt
Thường xuyên rèn luyện trí não bằng các hoạt động kích thích tư duy như đọc sách, giải ô chữ, học ngoại ngữ, chơi cờ vua hoặc học nhạc cụ. Việc này giúp cải thiện khả năng ghi nhớ, phản xạ và duy trì sự minh mẫn cho não bộ.
Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh
Bổ sung đầy đủ nước, rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và hạn chế tiêu thụ thịt đỏ hoặc thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa. Chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải (Mediterranean diet) được xem là có lợi cho sức khỏe tim mạch và não bộ, giúp giảm nguy cơ mắc Alzheimer.
Tập thể dục đều đặn
Duy trì vận động mỗi ngày giúp máu lưu thông tốt hơn, tăng cường cung cấp oxy và dưỡng chất cho não. Các bài tập nhẹ như đi bộ, yoga, bơi lội hay đạp xe không chỉ cải thiện sức khỏe thể chất mà còn hỗ trợ tinh thần thoải mái, giảm stress – yếu tố nguy cơ dẫn đến Alzheimer.
Bệnh Alzheimer có thể phòng ngừa được không?
Câu hỏi thường gặp
Bệnh Alzheimer có di truyền không?
Bệnh Alzheimer có thể di truyền, nhưng không phải tất cả trường hợp đều do gen. Một số người mang gen nguy cơ như APOE-e4 có khả năng mắc bệnh cao hơn, song lối sống và môi trường vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc khởi phát bệnh.
Nếu cha mẹ bị Alzheimer thì con có nguy cơ mắc bệnh không?
Nếu cha mẹ hoặc anh chị em ruột mắc bệnh Alzheimer, nguy cơ mắc bệnh của con cái sẽ cao hơn so với người không có tiền sử gia đình. Tuy nhiên, việc duy trì lối sống lành mạnh và chăm sóc trí não có thể giúp giảm nguy cơ đáng kể.
Làm sao để phòng ngừa bệnh Alzheimer khi có yếu tố di truyền?
Ngay cả khi mang yếu tố di truyền, bạn vẫn có thể phòng ngừa bệnh Alzheimer bằng cách rèn luyện trí não, tập thể dục đều đặn, ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc và kiểm soát tốt các bệnh lý tim mạch như tiểu đường, cao huyết áp.
>>> Xem thêm: Sa sút trí tuệ: Những điều cần biết
Tóm lại, bệnh Alzheimer có di truyền nhưng không hoàn toàn phụ thuộc vào yếu tố gen. Di truyền chỉ là một trong nhiều nguyên nhân ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh, bên cạnh tuổi tác, lối sống và sức khỏe tổng thể. Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện thường xuyên và kiểm soát căng thẳng là những cách hữu hiệu để bảo vệ trí nhớ và giảm thiểu nguy cơ Alzheimer. Nếu trong gia đình có người mắc bệnh, việc khám sức khỏe định kỳ và tư vấn di truyền là bước cần thiết để kịp thời phát hiện và can thiệp sớm. Xem thêm nhiều bài viết hay tại Noguchi Việt Nam!
Sản phẩm bạn có thể quan tâm:
Lưu ý: Các thông tin và sản phẩm được đề cập trong bài viết chỉ nhằm mục đích tham khảo. Để đảm bảo an toàn khi sử dụng, bạn nên hỏi ý kiến Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi áp dụng.
